Metody otrzymywania kompostu

Kompost

Fot: Wikipedia (licencja GNU)

W procesie kompostowania następuje częściowy rozkład odpadów roślinnych oraz zwierzęcych. Proces ten zachodzi w odpowiedniej temperaturze, wilgotności oraz przy dostępie powietrza w pryzmach lub kompostownikach. Jest to jeden z najlepszych sposobów usuwania odpadów organicznych z ogrodów i gospodarstw domowych.

W warunkach przydomowych kompost można otrzymać stosując w zasadzie dwie metody.

Metoda pasywna, polega na wrzucaniu odpadów na stertę, pozostawieniu jej na jakiś czas - rok lub dłużej, w tym czasie następuje proces powolnego naturalnego kompostowania.

Drugi sposób – aktywny, kontrolowany - polega na odpowiednim składowaniu odpadów, doboru jego składników, mieszaniu jego zawartości. W procesie kompostowania następuje rozwój najbardziej przydatnych bakterii, ulega zniszczeniu większość zarazków chorobotwórczych oraz nasion. Zdecydowanie szybciej postępuje proces kompostowania.

W praktyce najczęściej kompost otrzymuje się poprzez połączenie obu sposobów.

Pryzma kompostowa

Pryzmę układa się bezpośrednio na ziemi, na przepuszczalnym podłożu w zacienionej części ogrodu.

Powinna ona mieć określone wymiary:

• szerokość przy podstawie na ziemi od 120 do 150 cm, zwężająca się u góry do 100 do 130 cm;
• wysokość od 80 do 130 cm;
• długość dowolna, lecz nie mniej niż 150 cm.

Wymiary te pozwolą na utrzymanie optymalnych warunków temperaturowo – wilgotnościowych w pryzmie, co ma wpływ na procesy zachodzące wewnątrz podczas kompostowania. Za duża wysokość, a tym samym duży ciężar materiału powoduje nadmierne ubicie dolnych warstw, co utrudnia dostęp powietrza. Ponieważ dostęp powietrza do wnętrza pryzmy ma istotne znaczenie dla powstawania kompostu, powinno się maksymalnie ułatwić jego dopływ. Można to uzyskać między innymi poprzez ułożenie pierwszej od ziemi warstwy z pociętych gałązek grubości do 2 cm pochodzących z prześwietlania drzew i krzewów oraz łodyg słoneczników i kwiatów. Dodatkowo pod pryzmą można wykopać rowek o głębokości ok. 20cm, przez który będzie dostarczane powietrze.

W celu utrzymania wilgoci w pryzmie kompostowej można obsypać ją 10 cm warstwą ziemi, a następnie okryć ją materiałem okrywowym np. słomą.

Sadzenie dyni w celu zacienienia pryzmy jest niewskazane, ponieważ roślina ta pobiera duże ilości składników pokarmowych przez co zmniejsza wartość kompostu jako nawozu.

Pryzma kompostowa powinna być co pewien czas obracana w celu wymieszania składników kompostu oraz jego napowietrzeniu. W czasie tego zabiegu można w zależności od potrzeb dodać wodę.

Temperatura wewnątrz pryzmy powinna osiągnąć 60-70ºC. W tej temperaturze ginie większość nasion roślin oraz drobnoustrojów chorobotwórczych i następuje najszybszy rozkład składników pryzmy kompostowej.

W czasie, gdy temperatura spadnie można wykonać zabieg obracania pryzmy. Jeżeli temperatura pryzmy po obracaniu przestanie rosnąć, a kolor kompostu przybierze ciemną barwę, kompost jest gotowy do użytku.

Kompostowniki

Są to specjalne skrzynie, w których gromadzi się odpady i tam odbywa się ich kompostowanie.

Kompostownik można wykonać samemu wykorzystując drewno, płyty betonowe lub inne materiały budowlane. Konstrukcja takiego kompostownika musi zapewniać możliwość dobrego dostępu powietrza oraz utrzymania optymalnych warunków wilgotnościowych.

Można również kupić gotowe, bardzo estetycznie wykonane kompostowniki plastikowe. Niektóre posiadają termoizolację, a ich konstrukcja zapewnia bardzo dobre napowietrzanie kompostu. W takich kompostownikach możliwe jest otrzymanie kompostu kilka razy w ciągu roku.

Z czego powstaje kompost

Kompost można otrzymać praktycznie z dowolnych materiałów organicznych, jednak pod warunkiem, że zapewni się odpowiednio długi czas potrzebny do jego rozkładu.

Jednak w warunkach domowych, gdzie trudno uzyskać odpowiednie parametry temperaturowe, takich by nastąpił rozkład wirusów, drobnoustrojów, bakterii nie każdy surowiec nadaje się na kompost.

Dobrym materiałem, z którego można otrzymać kompost są różne odpady z ogrodu: wyplewione chwasty, skoszona trawa, liście, resztki warzyw, słoma, siano, likwidowane truskawki itp. Do kompostowania nadają się również odpadki kuchenne: obierki z ziemniaków, warzyw i owoców, zepsute potrawy itp.

Nie należy dodawać do kompostu chwastów z wykształconymi nasionami oraz perzu, a także resztek roślin porażonych chorobami np. zarazą ziemniaczaną.

Można również dodawać do kompostu krowi obornik lub kurzeniec, a także biomasę roślin motylkowych – fasoli, łubinu lub grochu.

Niektórych odpadków nie należy dodawać do kompostu, ponieważ mają zbyt długi czas rozkładu i przyciągają szkodniki. Dotyczy to np. odpadów mięsnych, mlecznych oraz jaj. Skorupki jaj posiadają cenne substancje dla pryzmy kompostowej, lecz ich proces rozkładu trwa ponad rok.

Z dobrze zagospodarowanego kompostownika nie powinny wydobywać się żadne zapachy.

Cechy dobrego kompostu

Dojrzały kompost ma jednolitą masę o ciemnej barwie. Nie można też stwierdzić z jakich roślin powstał. Można go wziąć do rąk bez obawy ich pobrudzenia.

Posiada obojętny odczyn pH 6,5-7,0.

Zastosowanie kompostu

Kompost jest szeroko stosowany w ogrodnictwie. Na podłożu z kompostu uprawia się kwiaty, zarówno rabatowe jak i doniczkowe oraz warzywa. Stosuje się go również w sadownictwie.

Jest bezpieczny w stosowaniu, nie należy obawiać się jego przedawkowania, a także zatrucia środowiska naturalnego.

Dodawanie kompostu do gleby wzbogaca ją w próchnicę, poprawia pojemność wodną oraz napowietrza. Zmienia strukturę gleby. Rozluźnia gleby ciężkie, wiąże gleby lekkie i piaszczyste. Zdecydowanie powoduje lepszy wzrost i rozwój roślin. Jest łatwo i szybko przyswajalny przez rośliny. Nie zabezpiecza jednak wszystkich potrzeb pokarmowych roślin.

Kompost należy jak najszybciej zużyć, ponieważ wraz z upływem czasu maleje jego wartość.