Wiedza na temat odczynu chemicznego (pH) gleby, ma praktyczne znaczenie w trakcie zakładania oraz użytkowania ogrodu. Pozwala dobrać rośliny do ogrodu, a także przeprowadzać odpowiednie zabiegi agrotechniczne, w celu poprawienia i dostosowania właściwości gleby do uprawianych roślin. Odczyn gleby można sprawdzić używając kwasomierza chemicznego, elektronicznego lub obserwując rośliny lub chwasty rosnące w ogrodzie. W artykule przedstawimy przykłady roślin, które świadczą o kwaśnym odczynie gleby – rośliny wskaźnikowe gleb kwaśnych.
Ilość wapnia w glebie wpływa na jej odczyn. Dla gleb kwaśnych pH wynosi mniej niż 6,5. W czasie uprawy roślin w ogrodzie zawartość wapnia w glebie ulega zmniejszeniu. Proces ten nazywa się zakwaszaniem gleby i polega na wypłukiwaniu w głąb gleby wapnia oraz magnezu, czemu sprzyjają opady atmosferyczne. Stosowanie niektórych nawozów azotowych powoduje zakwaszanie gleby. Także rośliny w czasie wegetacji pobierają wapń z gleby, co również zmniejsza jego ilość. Niewątpliwie tzw. kwaśne deszcze, które powstają w wyniku nadmiernej emisji do atmosfery gazów przemysłowych, powodują wzrost zakwaszenia gleb. Rośliny, które nie są przystosowane do wegetacji w glebach kwaśnych, słabo rosną, ponieważ nie potrafią pobierać z takiej gleby składników pokarmowych niezbędnych do ich rozwoju, natomiast zdolne są do pobierania metali ciężkich, co jest zdecydowanie dla nich niekorzystne. Istnieją jednak rośliny, które “lubią” taką kwaśną glebę i często są tam spotykane. Na ich podstawie można stwierdzić, że w miejscu w którym rosną gleba ma kwaśny odczyn.
Borówka czarna (popularna jagoda); pospolita roślina występująca na terenie całej Polski w lasach, głównie iglastych oraz wrzosowiskach, na glebach lekko wilgotnych, osiąga do 40 cm wysokości, wytwarza jadalne owoce, jest rośliną leczniczą. Kwitnie od kwietnia do czerwca, kwiaty w kolorz różowym.
Czerwiec roczny; gatunek pospolity występujący w całej Polsce, do 20 cm wysokości, jako chwast rośnie na pastwiskach, ugorach, przy drogach. Kwitnie od czerwca do października.
Fiołek trójbarwny zwany również bratkiem polnym; w Polsce roślina pospolita, rośnie na polach, przy drogach, na łąkach, na skrajach lasu, również w ogrodach jako chwast, wysokość do 30 cm, jest rośliną leczniczą. Kwitnie od maja do września, kwiaty równocześnie w kolorach: fiolet, biały oraz żółty.
Koniczyna polna; roślina pospolita, rośnie na terenie całej Polski, porasta pola, a także nieużytki, osiąga do 40 cm wysokości. Kwitnie od czerwca do września, kwiaty fioletowe.
Szczaw polny; występuje na całym terenie Polski, porasta pastwiska, nieużytki, również przy rowach,osiąga do 50 cm wysokości, jest rośliną trującą. Kwitnie od maja do września.
Wrzos; występuje na terenie całej Polski, rośnie w lasach sosnowych, na zrębach i polanach, niekiedy w dużych skupiskach, tworząc tzw. wrzosowiska, kwitnie w miesiącach sierpień - wrzesień, kwiaty w kolorze fioletowym, osiąga od 20 do 80 cm wysokości.
Gleb bardzo kwaśnych (pH 4,0 – 5,5) wymagają między innymi: azalie, borówki, golterie, hortensje, różaneczniki, wrzosy, a na glebach kwaśnych (pH 5,0 – 6,0) dobrze rosną hortensje i magnolie.
Jednak najbardziej pożądaną glebą w ogrodzie jest gleba o odczynie lekko kwaśnym lub obojętnym (ph 6,0 - 7,0), ponieważ większość roślin ogrodowych w takiej glebie najlepiej rośnie. Mając glebę kwaśną w ogrodzie można, również uprawiać rośliny gleb lekko kwaśnych oraz obojętnych. Należy systematycznie stosować zabieg wapniowania gleby. Zabieg polega na dostarczaniu wapna, które powoduje uzyskanie pożądanego odczynu gleby, a także poprawi właściwości gleby oraz ułatwi pobieranie składników pokarmowych przez rośliny. W związku z ciągłym zmniejszaniem się ilości wapna w glebie zabieg ten jest konieczny, dla utrzymania prawidłowego pH dla roślin nietolerujących gleb kwaśnych.
W celu obniżenia odczynu pH można do gleby dodać torfu kwaśnego. Wykopane dołki należy wypełnić mieszaniną kwaśnego torfu i ziemi ogrodowej (w stosunku 1:1) i sadzić do nich roślinę lubiącą kwaśne podłoże.